The Brother from Another Planet (1984): αριστούργημα και must για τους λάτρεις των 80s

Η χρυσή περίοδος των Blaxploitation ταινιών είναι αδιαμφισβήτητα η δεκαετία 1970. Τότε είναι που γυρίστηκαν οι περισσότερες και ιστορικότερες ταινίες του είδους. Στη δεκαετία του 80 η συχνότητά τους, ναι μεν έπεσε αισθητά, ωστόσο, άρχισαν να βγαίνουν, σιγά σιγά, ακριβότερες παραγωγές και μεγαλύτερα ονόματα. Τόσο ηθοποιών όσο και σκηνοθετών. Eddie Murphy, Whoopi Goldberg, Samuel L. Jackson, Lawrence Fishburne, Wayans Bros, Wesley Snipes, Denzel Washington, Spike Lee, Mario Van Peebles και άλλοι. Το 1984 ήταν ασφαλώς μια χρονιά ορόσημο για εκείνη τη δεκαετία, μιας και αποδείχτηκε πολύ δημιουργική για τους ΑφροΑμερικανούς, πρωτίστως στα μουσικά δρώμενα και έπειτα για τον κινηματογράφο.

Η hip hop κουλτούρα είχε αρχίσει να κατακτά ολόκληρο τον κόσμο με το breakin και το rappin να ήταν οι δυο πιο δημοφιλείς τρόποι έκφρασής της. Για παράδειγμα, όσον αφορά το χορό, στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Los Angeles o Lionel Richie συνοδευόταν από 100 b-boys, και τόσο ο Michael Jackson όσο και ο David Bowie έβγαιναν on stage με τους καλύτερους poppers και lockers και στις μεγάλες οθόνες και των πέντε ηπείρων προβάλλονταν οι ταινίες Beat Street και Breakin 1 και 2. Όσον αφορά δε το rap, το I feel for you του Prince με τη Chaka Khan εξοπλίστηκε με rap verse του Melle Mel για τις ανάγκες της προώθησης του Breakin 1 και 2 με τον τελευταίο, τον Melle Mel μαζί με τους Furious 5 να είχαν πλέον γίνει σούπερσταρς με διεθνείς περιοδείες. Η Def Jam μοίραζε τα πρώτα της μεγάλα συμβόλαια και την ίδια ώρα o Grandmixer DST μαζί με τον Herbie Hancock άρχισαν να σαρώνουν τα βραβεία για το Rockit.

Σήμερα, ωστόσο, θα σταθώ στην ταινία The Brother from Another Planet του John Sayles με πρωταγωνιστή τον ταλαντούχο Joe Morton, της ίδιας χρονιάς. Η συγκεκριμένη ταινία γυρισμένη σε διάφορα εξωτερικά μέρη του Harlem είναι ακόμα μια ευκαιρία να δούμε πλάνα της Νέας Υόρκης από τότε, αλλά πέραν αυτού, η ταινία άθελά της…μάλλον ψέμματα, πολύ περισσότερο ηθελημένα προβάλλει αρκετά στοιχεία hip hop ενδιαφέροντος. Πρώτα από όλα, το ενδυματολογικό στοιχείο, πέραν από αναπόφευκτο είναι πάντοτε χρήσιμο και καθοριστικό. Όταν η ταινία είναι σύγχρονή μας είναι ότι πιο εύκολο να αφήσουμε την ίδια την κοινωνία να μας δείξει το στυλιστικό σήμερα. Αυτό το λέω διότι είναι πολλές οι ταινίες που θέλουν να απεικονίσουν κάποιο στυλιστικό παρελθόν αλλά συχνά μπερδεύουν, από ιστορική άποψη, είτε το ντύσιμο, είτε τις κομμώσεις, είτε διακόσμηση και αρχιτεκτονική.

Στα πρώτα πλάνα της ταινίας, ακούγεται ένα rap track από τον ίδιο τον Joe Morton, ο οποίος εκτός από ηθοποιός είναι τραγουδιστής και τραγουδοποιός. Το track λέγεται Homeboy και μπορεί να βρεθεί στο soundtrack. Την ίδια ώρα η κάμερα, δείχνει τη σύλληψη ενός ΑφροΑμερικανού από λευκό αστυνομικό με κάποια tags στον τοίχο πίσω τους και το imdb να αναγνωρίζει εκείνον το μαύρο ηθοποιό ως τον Giancarlo Esposito, παρακαλώ! Και όταν βλέπουμε tags σε ταινίες πριν το 1990 γενικά, αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας hip hop θησαυρός που πρέπει να εκτιμηθεί και να χαρτογραφηθεί όσον αφορά τίνος είναι τα tags και τα πιθανά γεωγραφικά σημεία που έλαβαν χώρα.

Από εκείνο το σημείο και έπειτα, παρά το γεγονός ότι αντιλαμβάνεσαι ότι ο πρωταγωνιστής είναι τελικά ένας βωβός εξωγήινος που δεν πρόκειται να βγάλει άχνα σε όλη την ταινία, ακολουθεί θα έλεγα, χωρίς υπερβολή, ένας καταιγισμός hip hop στοιχείων, συμβόλων και συμβολισμών που αφορούν την ΑφροΑμερικανική ιστορία. Οπότε η ανάγνωση και η αποκωδικοποίησή τους είναι θέμα καθαρά δικών σου γνώσεων και παιδείας. Για παράδειγμα, πλάνα με graffiti είχαν αρχίσει μοιραία να φαίνονταν σε διάφορες ταινίες από τη δεκαετία 70 ως κομμάτια του σύγχρονου αστικού τοπίου. Όπως συμβαίνει στον Superfly ας πούμε, μια από τις παλιότερες Blaxploitation ταινίες όπου κάποια tags εμφανίζονται σε κτήρια των γκέτο.

Όταν όμως, ο Morton στέκεται στο δρόμο και κοιτάζει τα graffiti στον τοίχο, όχι μόνο από περιέργεια ως στοιχεία του νέου πλανήτη Γη στον οποίο έπεσε και σιγά σιγά ανακαλύπτει, καταλαβαίνεις ότι αυτά φαίνεται να τον ενδιαφέρουν και ότι προσπαθεί να τα διαβάσει. Φαίνεται να αποτελούν μια κοινή γλώσσα ανάμεσα στους γήινους και σε αυτόν τον ανθρωπόμορφο εξωγήινο. Εύλογα, μέσα στο μυαλό σου γεννώνται κάποιες υποψίες για το που μπορεί το σενάριο να πάει τους συσχετισμούς με το graffiti και μένουν απλώς μερικές λεπτομέρειες να έρθουν παρακάτω για να ολοκληρωθεί η εικόνα. Κάπου εκεί συνειδητοποιείς ότι το εν λόγω φιλμ είναι η πρωτότυπη ιδέα για το μεταγενέστερο blockbuster “Men In Black” μιας και δυο spookie μαυροφορεμένοι κυνηγοί εξωγήινων κεφαλών κατατρέχουν τον Morton.

Άρα αποτέλεσε σημείο αναφοράς και τροφή για το μέλλον. Ένα πράγμα που αρχίζεις να μαθαίνεις για το νέγρο εξωγήινο επισκέπτη μας είναι ότι έχει μια υποσυνείδητη αρνητική μνήμη και φοβία για κάθε ένστολο. Ένα διαχρονικό πρόβλημα των τελευταίων 500 χρόνων του Νέου Κόσμου. Από τον overseer στον officer. Ακολουθεί ένα ευχάριστο πλάνο με ένα νεαρό λευκό παπατζή, αλάνι μεν και συνάμα αρκετά αθώο, μέσα στο τραίνο όπου πάλι το βαγόνι είναι γεμάτο με tags και throw ups της τότε γενιάς από writers. Πεζός πλέον, χωρίς δεσμά στους αστραγάλους του όταν περπατά στους δρόμους της NYC ελευθερώνει τους σκύλους από τα λουριά τους όταν τους βλέπει δεμένους. Τις νύχτες συναντά και γνωρίζεται με τους αγράμματους μεν αλλά βαθυστόχαστους φιλοσόφους του δρόμου που τον γεμίζουν ενόραση για ότι συμβαίνει τριγύρω του σε αυτή τη Βαβυλώνα, υπό τους ήχους και τους στίχους του Lee Scratch Perry.

Όταν τον βρίσκει το πρωί, πέφτει πάλι πάνω σε τοίχους με graffiti, όπου εκεί είναι η μια από τις δυο κορυφαίες στιγμές της ταινίας. Ο ήρωάς μας συγκλονίζεται όταν βλέπει ένα συγκεκριμένο lettering δίπλα σε ένα κομμάτι και νιώθει την ανάγκη να γράψει τη συνέχεια στο μήνυμα του τοίχου, χωρίς να έχει πρόχειρο ένα marker. Ούτε can. Εύκολη υπόθεση θα μου πείτε να λυθεί αυτό, μιας και broken glass everywhere, με τη βοήθεια ενός γυαλιού κόβει το μέσα της παλάμης του και όλοι ξέρουμε πως πάει το κομμάτι. Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία. Κάποιος την έγραψε στον τοίχο με το αίμα του. Και είναι αυτό ακριβώς το γράψιμο στον τοίχο που μετά οι εξίσου εξωγήινοι headhunters βρίσκουν και σιγουρεύονται ότι είναι αυτός που κυνηγούν και πρέπει να συλλάβουν.

Ως κηδεμόνας, συνοδεύει το μικρό αγόρι της γυναίκας που τον φιλοξενεί στο Schomburg Center for Research in Black Culture και δείχνοντάς του τούς runaway slaves στους χειρόγραφους πίνακες εποχής Harriet Tubman και Underground Railroad, του λέει με νοήματα ότι αυτός ο φυγάς που βλέπεις στα σκίτσα είμαι εγώ. Και ότι μετά από όλα αυτά έφυγα για επάνω. Στα άστρα. Εκεί από όπου επέστρεψα πρόσφατα με το μικρό μου mothership. Εκτός ή εντός εισαγωγικών αυτές οι λέξεις, δική σας επιλογή. Όλα μπορεί να στέκουν ως ερμηνεία. Κυριολεξία ή αλληγορία. Και εδώ, όχι μόνο θα σας έρθει στο νου ένας συνειρμός με τον Αφροφουτουρισμό του Sun Ra και των Parliament Funkadelic αλλά εξαιτίας της ανάγνωσης και της χρήσης του graffiti ως κρυφό μέσο επικοινωνίας θα συνδέσετε αυτή τη σκηνή με το Γοτθικό Φουτουρισμό του Rammellzee. Τα wild style γράμματα είναι μια συγκαλυμμένη γλώσσα των κατατρεγμένων όλου του σύμπαντος από την εκάστοτε καθεστηκυία τάξη, τόσο κάποιων αιώνων πίσω όσο και του σήμερα.

Ο ήρωάς μας πιο μετά, γνωρίζεται με μια jazz soul τραγουδίστρια στην αγκαλιά της οποίας γνωρίζει τη χαρά του επίγειου έρωτα και αυτή δεν είναι άλλη από την Dee Dee Bridgewater, η οποία μας χαρίζει μερικές εξαιρετικές στιγμές με τη φωνή της. Σε ρόλο προστάτη, βγάζει τα μάτια του και τα προσφέρει ως κάμερες για neighborhood watch προκειμένου να εξιχνιάσει μια σπείρα ναρκωτικών και όταν φτάνει στο μεγάλο αφεντικό, τον πληρώνει με το ίδιο νόμισμα. Κατόπιν, σε ένα πλάνο λίγο παρακάτω σε ένα γηπεδάκι basket ο Joe λέει να ρίξει κάνα δυο σουτάκια μαζί με τα παιδιά της γειτονιάς του, εκεί που το imdb αναγνωρίζει τον έναν από τους δυο παίκτες ως τον Leon W. Grant, που φυσικά δεν είναι άλλος από τον Chollie του Beat Street.

Επιγραμματικά, το The Brother from Another Planet, δύσκολα θα μνημονευθεί σε άρθρα και συζητήσεις, γεγονός που με ιντριγκάρει εμένα ως ασυμμάζευτο funk φρικιό που είμαι να το κάνω. Προσωπικά, για τους ως άνω λόγους και επιχειρήματα το βρίσκω αριστούργημα και must για τους λάτρεις των 80s, του old school hip hop και συναφών ιδεολογιών. Ο Joe Morton αν και δεν έκανε μεγάλη καριέρα, έστω και με αυτό το έργο αξίζει δικαίως μια περίοπτη θέση στο έναστρο στερέωμα του μαύρου σινεμά.