…και όσο αντέξεις: Περί Φιλ(μ)οσοφίας: Collateral (2004) του Michael Mann

Ο Michael Mann σκηνοθετεί μια περιπέτεια που δεν είναι μόνο περιπέτεια, ένα φιλοσοφικό δοκίμιο, που δεν είναι μόνο θεωρητικό (δηλαδή αφηρημένο) δοκίμιο, ένα δράμα δωματίου (εδώ το δωμάτιο είναι το εσωτερικό του ταξί που οδηγεί ο Michael J. Fox) που δεν περιορίζεται στο δωμάτιο, ένα έγχρωμο νουάρ γυρισμένο σε μια σύγχρονη, θορυβώδη και χαώδη μεγαλούπολη όπως το Los Angeles.

Και κάνοντάς το αυτό, μας θυμίζει δύο πράγματα: πρώτον, ότι είναι μεγάλος σκηνοθέτης (και το έχει δείξει ασφαλώς στο παρελθόν πάμπολλες φορές, με τον Τελευταίο των Μοϊκανών, του Σκληρούς του Μαϊάμι, το Heat) και δεύτερον ότι το Hollywood αδικεί τον εαυτό του και μπορεί να μας δώσει σπουδαίες ταινίες, αρκεί να θέλει.

Η τάση του Χόλυγουντ.

Μια ιστορία ενός επαγγελματία δολοφόνου (κορυφαία η παρουσία του Tom Cruz) που νοικιάζει ένα ταξί για μια ολόκληρη νύχτα με σκοπό να επισκεφτεί και να «τακτοποιήσει» κάποιους πελάτες του, μια ιστορία που σχεδόν κάθε σκηνοθέτης σήμερα θα την κινηματογραφούσε με μια σειρά σκηνών καταιγιστικής δράσης, back to back, με ατέλειωτη φασαρία, πυροβολισμούς και εκρήξεις βίας.

Αυτή θα ήταν η εύκολη λύση και η πεπατημένη που ακολουθεί το κυρίαρχο ρεύμα, που προωθείται από πολλές μεγάλες εταιρείες παραγωγής στις ΗΠΑ, μια αισθητική της βίας και του τρομακτικού στοιχείου.

Η εξωτερική δράση, η βία και η ένταση των εικόνων αποκτά μια υπερβολική αυτονομία.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κινηματογραφικές εικόνες να συμπεριφέρονται καταιγιστικά, δίχως να αφήνουν χώρο και χρόνο για να αναπνεύσει και να αναδειχθεί, όχι μόνο η δύναμη της εξωτερικής δράσης, αλλά και η ένταση της εσωτερικής κύμανσης των κινήσεων και των νοημάτων.

Η ιδιατερότητα του Michael Mann.

Ο Mann ισορροπεί ανάμεσα σε αυτές τις δύο τάσεις.
Σκηνές κοντινών πλάνων, φιλοσοφικών διαλόγων και σιωπών (στο εσωτερικό του ταξί) εναλλάσσονται με σκηνές χώρων έξω από το ταξί (η σκηνή στο κλαμπ είναι πραγματική χωρογραφία, επίδειξη μαεστρίας και μάθημα του πώς χτίζεται το σασπένς χωρίς να καταστρέφεται από καταιγισμών εκρήξεων και κραυγών) μακρινών – μεσαίων πλάνων και δράσης που εξελίσσουν της ιστορία.

Σκηνές φιλοσοφικών συγκρούσεων και κρίσιμων αποφάσεων (πάντα στο εσωτερικό του ταξί, όπου συγκρούονται δύο διαφορετικές φιλοσοφίες και συστήματα αξιών) εναλλάσσονται με σκηνές δράσης οι οποίες κουβαλούν και αντανακλούν κάθε φορά κάτι από το νόημα της σκηνής που προηγήθηκε, μεταμορφώνοντας έτσι το δικό τους νόημα.

Κάθε φόνος, κάθε σκηνή δράσης δεν είναι ποτέ ίδια με την προηγούμενη.

Επιλογικά

Το Collateral κάθε άλλο παρά παράπλευρη απώλεια είναι.
Χτυπά (σ)την καρδιά του σινεμά και αποκαλύπτει τον διττό χαρακτήρα των εικόνων (εσωτερική εκλέπτυνση και εξωτερική δύναμη), διατηρεί την εκφραστικότητα και τη γοητεία του, αφού αναπτύσσει με θαυμαστή ισορροπία τις δύο δυναμικές κινήσεις του κινηματογράφου: την ένταση της δύναμης των εξωτερικών γεγονότων, δηλαδή τη δράση, και την ένταση της δύναμης των εσωτερικών γεγονότων, δηλαδή την ποιότητα, ή αλλιώς τη σωματική και τη νοηματική διάσταση.