Χρειαζόμαστε όσο ποτέ τον Χίτλερ του Watiti…
Written by MonkeyBoss on 27 Ιουνίου 2018
To πολιτικό σκηνικό σε Ελλάδα και Ευρώπη, μια φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας Jojo Rabbit και μια ανάλυση του προπαγανδιστικού ντοκιμαντέρ που έκανε η Leni Riefenstahl το 1934 δείχνοντας σε όλο τον κόσμο την “δύναμη” του Ναζισμού στο Κομματικό συνέδριο της Νυρεμβέργης με έκαναν να σκέφτομαι ότι έχουμε ανάγκη όσο ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες… τον Χίτλερ του Taika Watiti.
Εν έτη 2018 στην Ευρώπη τα ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται σε άνθηση. Ο φόβος για τον λαθρομετανάστη δεν μετρίασε και πολύ την αιώνια μάχη με τον Εβραιοσιωνιστή και στην Ελλάδα έχει γίνει το χειρότερο: έχουμε συνηθίσει. Αν σου έκανε εντύπωση ότι τόσοι πολλοί κατέφυγαν στους δρόμους για το Μακεδονικό, μάλλον θα το ξέχασες με το παραλήρημα για την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια (που τράβηξε το φως από την πολύ πιο σημαντική συζήτηση σχετικά με τον νέο νόμο για την Αναδοχή), τον ξυλοδαρμό ενός δημάρχου, την έκκληση ενός βουλευτή μέσα στην ίδια τη βουλή για πραξικόπημα…
Η προσπάθειά μας πλέον βασίζεται στο να κρατηθούμε και να μην μας φαίνονται όλα αυτά δεδομένα, καθημερινότητα.
Όταν είδα την ανάλυση του Folding Ideas για την ταινία της Riefenstahl, σκεφτόμουν πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε την προπαγάνδα και τα εργαλεία της. Μέσα στο video, που αξίζει να παρακολουθήσετε, αναφέρεται το δοκίμιο του Umberto Eco Αιώνιος Φασισμός (1995). Σε αυτό το άρθρο ο Eco καταγράφει τα 14 ιδιαίτερα στοιχεία του (πρωτο)φασισμού. Τα χαρακτηριστικά που μου τράβηξαν το ενδιαφέρον είναι τα παρακάτω:
8. Οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν ταπεινωμένοι από τον επιδεικτικό πλούτο και τη δύναμη των εχθρών τους. Όταν ήμουν μικρό παιδί, μου είχαν μάθει ότι οι Εγγλέζοι είχαν πέντε γεύματα τη μέρα. Έτρωγαν πιο συχνά από τους φτωχούς αλλά νηφάλιους Ιταλούς. Και ότι οι Εβραίοι είναι πλούσιοι και βοηθάνε ο ένας τον άλλο μέσω ενός μυστικού δικτύου αμοιβαίας αρωγής. Έτσι, με μια συνεχή μετατόπιση της ρητορικής εστίασης, οι εχθροί είναι ταυτόχρονα πολύ ισχυροί και πολύ αδύναμοι. Οι φασιστικές κυβερνήσεις είναι καταδικασμένες να χάνουν τους πολέμους τους, γιατί είναι εγγενώς ανίκανες να κάνουν μια αντικειμενική εκτίμηση της δύναμης του εχθρού.
9. Για τον πρωτοφασισμό, δεν υπάρχει αγώνας για τη ζωή· αντίθετα, η ζωή είναι ένας συνεχής αγώνας. Επομένως, ο ειρηνισμός ισοδυναμεί με συναλλαγή με τον εχθρό. Είναι κακός, γιατί η ζωή είναι ένας συνεχής πόλεμος. Αυτό, όμως, επιφέρει ένα «σύμπλεγμα Αρμαγεδδώνα». Εφόσον οι εχθροί πρέπει να ηττηθούν, θα πρέπει να υπάρξει μια τελική μάχη, μετά από την οποία το κίνημα θα έχει υπό τον έλεγχό του ολόκληρο τον κόσμο. Μια τέτοια «τελική λύση», όμως, θα σημάνει την αρχή μιας περιόδου ειρήνης, μιας Χρυσής Εποχής, πράγμα που έρχεται σε αντίφαση με το δόγμα του συνεχούς πολέμου. Κανείς φασίστας ηγέτης δεν έχει καταφέρει ποτέ να λύσει αυτό το πρόβλημα.
13. […] Λόγω του ποιοτικού λαϊκισμού του, ο πρωτοφασισμός πρέπει να είναι κατά των «διεφθαρμένων» κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Μια από τις πρώτες φράσεις που είπε ο Μουσολίνι στο ιταλικό κοινοβούλιο ήταν «Θα μπορούσα να μετατρέψω αυτό το βουβό και καταθλιπτικό μέρος σε στρατόπεδο για τις σπείρες μου» οι «σπείρες» είναι μια υποδιαίρεση της παραδοσιακής ρωμαϊκής λεγεώνας. Βέβαια, αμέσως βρήκε καλύτερο καταυλισμό για τις σπείρες του, αλλά λίγο αργότερα διέλυσε το κοινοβούλιο. Όποτε ένας πολιτικός αμφισβητεί τη νομιμότητα ενός κοινοβουλίου γιατί δεν αντιπροσωπεύει πλέον τη Φωνή του Λαού, αρχίζει και μυρίζει πρωτοφασισμό.
Τα 14 Χαρακτηριστικά του Φασισμού
Νομίζω ότι είναι σχεδόν εύκολο να κάνεις τους παραλληλισμούς. Πάντα θα υπάρχει το αρχέγονο κακό των Εβραίων που κυβερνάνε τον κόσμο από τις σκιές, ο συνεχής πόλεμος δεν θα τελειώσει ποτέ γιατί είμαστε περιτριγυρισμένοι από Εχθρούς που εποφθαλμιούν Αιγαίο/Ήπειρο/Μακεδονία, είμαστε όμως αρκετά ισχυροί με το ναυτικό, τον στρατό και την αεροπορία μας που θεωρούμε ότι βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με τις μεγάλες δυνάμεις (και πως να μην είναι όταν ο κρατικός προϋπολογισμός είναι 6 δισεκατομμύρια;) αλλά ταυτόχρονα κινδυνεύουμε να χάσουμε τη Θεσσαλονίκη από τα Σκόπια …
Η ρητορική που χρησιμοποιείται τόσο από (ακρο)δεξιά κόμματα αλλά και τον απλό λαό στρώνει το έδαφος για τη σταθεροποίηση αυτών των ιδεών, αλλά και των πράξεων που έρχονται συνάμα. Ωστόσο, αν και δεν μπορώ να δω ελπίδα αλλαγής στα κόμματα, μπορώ να δω στον απλό λαό. Στον λαό που ίσως δεν έχει πρόσβαση σε σωστή μόρφωση και αποδοτικό πολιτικό διάλογο. Εδώ, σε αντιπαράθεση στην ακροδεξιά ρητορική και την εικόνα που καλλιεργεί για τον ναζισμό ή/και την Χούντα μπορούμε να βασιστούμε στον κινηματογράφο για βοήθεια.
Όπως μπορείς να δεις και στο βίντεο για τον Θρίαμβο της Θέλησης, ο ναζισμός βασίζεται στο να προκαλεί δέος και φόβο. Ο αντίπαλος φοβάται τη δύναμη και ο φιλικά προσκείμενος την αποζητά. Την εικόνα της Ναζιστικής Γερμανίας ως μια καλοκουρδισμένη μηχανή πολέμου τη δημιούργησαν ταινίες σαν κι αυτή με σκοπό να μην φανούν τα τριξίματα εντός του κόμματος με τις δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων του Χίτλερ αλλά και συνεργατών που είχαν “πολύ” εξουσία. Ταυτόχρονα, η Ελληνική Χούντα και οι φίλοι της προτάσσουν τις κατασκευές δρόμων και την “ασφάλεια” και κρύβουν κάτω από το χαλί την εισβολή στην Κύπρο, τις δολοφονίες και τις δεκάδες καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η προπαγάνδα θα βρει εύφορο έδαφος στον καταπιεσμένο που θα αγκαλιάσει την ελπίδα για μεγαλείο.
Ο κινηματογράφος έρχεται σε αυτό το σημείο να εξισορροπήσει την κατάσταση με την παρωδία και τη σάτιρα. Το έκανε ο Chaplin το ’40 με το The Great Dictator και το επανέλαβε ο Mel Brooks το 1968 με το The Producers (πιο πολύ στο musical). Αυτό που έκαναν (και το αναλύει πολύ καλά για τον δεύτερο η Lindsay Ellis στο παρακάτω βίντεο) είναι να δώσουν στο ευρύ κοινό τον ναζισμό στην πιο γελοία του μορφή κι έτσι να τον εξορκίσουν.
Η κωμωδία μέσω της παρωδίας και της σάτιρας είναι ο τέλειος τρόπος για να μεταφέρεις τέτοια μηνύματα και να πιάσεις θέματα που θεωρούνται ταμπού χωρίς να αποξενώσεις διάφορες μερίδες του κοινού. Πριν μερικούς μήνες το The Death of Stalin έκανε πολύ καλή δουλειά δίνοντας μας μια κλεφτή ματιά σε ένα άλλο γελοίο ολοκληρωτικό καθεστώς και βλέποντας το πρώτο υλικό για την νέα ταινία του Taika Watiti νιώθω ελπίδα…
Ο νεοζηλανδός σκηνοθέτης έχει κάνει διάσημη τη χώρα του σε όλο τον κόσμο με ταινίες όπως το Ηunt for the Wilderpeople και το What we do in the Shadows και έκανε γερό μπάσιμο στις big budget παραγωγές με το Thor: Ragnarok, όπου με έκπληξη διαπίστωσα ότι άφησε το στίγμα του. Καθώς η επιτυχία του ανοίγει πόρτες, ο ίδιος επιλέγει σαν το επόμενο του project το Jojo Rabbit. Σε αυτή την ταινία που υπογράφει σενάριο και σκηνοθεσία ερμηνεύει μια ανακριβή version του Χίτλερ, ο οποίος είναι ο φανταστικός φίλος ενός νεαρού αγοριού στην Γερμανία το ’40, ο οποίος ερωτεύεται την Εβραία που έχουν κρύψει οι γονείς του στη σοφίτα. Ο μικρός με τον αφελή πατριωτισμό του, η Εβραία Scarlett Johanson και ο Χίτλερ Watiti θα μπούνε σε πολλές φιλοσοφικές συζητήσεις… φαντάζομαι με την αποδοτική ματιά που εκφράζει τον σκηνοθέτη.
Η πολιτική συζήτηση είναι η βάση για τη λειτουργία ενός δημοκρατικού κράτους, αλλά ο φασισμός βασίζεται σε όσους δεν έχουν την πολυτέλεια του χρόνου για τέτοια συζήτηση ή δεν έχουν τις κατάλληλες προσλαμβάνουσες για να αναπτύξουν την πολιτική τους άποψη. Μισούν το να βλέπουν τον πολιτικό να τους μιλάει με εμφατικότητα και διδακτικό ύφος. Θα αντιδράσει όταν οι καλοβολεμένοι ηθοποιοί/τραγουδιστές/πολιτικοί θα του πουν τι πρέπει να σκεφτεί (βλ Trump) καθήμενοι στους χρυσούς τους θρόνους. Αυτό το χάσμα, την επικοινωνία με το ευρύ κοινό, μπορεί να γεφυρώσει μόνο η τέχνη.
Και όταν βλέπεις κωμικά ταλέντα όπως ο Watiti να ασχολούνται με αυτά τα θέματα μόνο αναπτερωμένη ελπίδα μπορείς να νιώσεις…
