Παπατζήδες Profilers και Mindhunters

Written by on 18 Αυγούστου 2019

Fincher, profilers και serial killers. Το Mindhunter επέστρεψε στο Netflix για μια δεύτερη season που θα ασχοληθεί με δύο άλλους διάσημους δολοφόνους, ένας από αυτούς ο Manson.

Το Mindhunter έχει τεράστιο ενδιαφέρον καθώς οι ερμηνείες των ηθοποιών που ανέλαβαν να ενσαρκώσουν τους δολοφόνους ήταν εξαιρετικές και το ύφος έμοιαζε πάρα πολύ στην Σιωπή των Αμνών. Η αληθινή ιστορία όμως, ο τρόπος που παρουσιάζει η pop-culture την ψυχολογία και αυτή η τεράστια παπάτζα που ονομάζεται profiling με εκνευρίζει απίστευτα!

Στις 16 Νοεμβρίου 1940 οι υπάλληλοι της Consolidated Edison βρήκαν μια αυτοσχέδια βόμβα σε ένα παράθυρο. Μαζί κι ένα σημείωμα. Τα επόμενα χρόνια διάφορες βόμβες μπήκαν σε σημεία της Ν. Υόρκης και σημειώματα στέλνονταν στην αστυνομία, καλώντας τη δικαιοσύνη να ασχοληθεί με την εταιρεία Con-Edison

” Bring the Con Edison to justice—they will pay for their dastardly deeds

Mad Bomber

Ο Mad Bomber χτύπησε αρκετές φορές τα επόμενα χρόνια. Η αστυνομία έψαχνε βοήθεια από παντού και στο τέλος επισκεύθηκε τον Dr Brussels, έναν ψυχίατρο καρικατούρα που είχε γράψει και το βιβλίο Στιγμιαίος Ψυχίατρος: Πως να γίνεται Ψυχίατρος σε 10 απλά Βήματα!

Ο αστυνομικός έδωσε τον φάκελο στον ψυχίατρο κι αυτός εξέτασε φωτογραφίες, σημειώματα και στοιχεία που είχαν συλλεχθεί τα τελευταία δεκαέξι χρόνια.

Ο Brussels γράφει για αυτήν τη συνάντηση στο βιβλίο του “Casebook of a Crime Psychiatrist”. Μετά από 16 χρόνια χτυπημάτων ο δράστης πρέπει να ήταν μεσήλικας, προφανώς πιστεύει ότι η Con-Ed τον αδίκησε παράφορα και η χρήση της φράσης dastardly deeds (ποταπές πράξεις), που δεν είναι δόκιμη πλέον στην Αμερικανική καθομιλουμένη, έδειχνε ότι ο δράστης είναι αλλοδαπός.

Ο ψυχίατρος πρόσεξε επίσης ότι το W έμοιαζε με βυζιά και η χρήση μαχαιριού προφανώς και προσομοίαζε την πράξη της σεξουαλικής διείσδυσης! Σαφώς και θα έπασχε από Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα και θα έμενε με κάποιου είδους μητρική φιγούρα. Ο συνδυασμός επίσης μαχαιριού και βόμβας τον έκανε να προβλέψει ότι ο δράστης είναι Σλάβος.

Όπως γράφει ο Dr Brussels στο βιβλίο του, έκανε ακόμα μια τρελή πρόβλεψη. Έκλεισε τα μάτια, μπήκε στο μυαλό του ψυχοπαθή δολοφόνου και είπε: “Όταν τον βρείτε θα φοράει σακάκι με διπλό κουμπί”

Ένα μήνα μετά, ο George Metesky συνελήφθη από την αστυνομία. Είχε εμμονή με την καθαριότητα και πήγαινε στην Εκκλησία σε σταθερή βάση. Δεν είχε παντρευτεί ποτέ του. Δούλεψε ένα διάστημα στην Con-Ed όπου τραυματίστηκε και έφυγε από τη δουλειά, ενώ η εταιρία ποτέ δεν αναγνώρισε τον τραυματισμό του. Ήταν με τις πιτζάμες όταν τον βρήκαν κι όταν άλλαξε για να πάει στο τμήμα, φόρεσε ένα σακάκι με διπλό κουμπί!!

B O O M S H A K A L A K A ! ! !

Ο George Metesky – Mad Bomber

Οι ιστορίες αυτές γίναν διάσημες και γιγαντώθηκαν με τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Γράφτηκαν δεκάδες βιβλία, γυρίστηκαν δεκάδες σειρές με ”ψυχολόγους που έμπαιναν στα παπούτσια” των δολοφόνων. Criminal Minds, Hannibal, The Alienist, Profiler και φυσικά το Mindhunter.

Οι σειρές αυτές βασίζονται συνήθως σε βιβλία αυτών των ψυχολόγων-ψυχιάτρων και δραματοποιούνται με έναν τρόπο που διαστρεβλώνουν την εικόνα της ψυχολογίας στο ευρύ κοινό.

O John Douglas, profiler του FBI (πάνω στον οποίο βασίστηκε ο πρωταγωνιστής του Mindhunter) και συγγραφέας του “Inside the Mind of BTK”, γράφει για τη διαδικασία του:

Αυτό που προσπαθώ να κάνω σε μια υπόθεση είναι να λάβω όλα τα στοιχεία που πρέπει να επεξεργαστώ… και μετά βάζω τον εαυτό μου διανοητικά και συναισθηματικά στο κεφάλι του δράστη. Προσπαθώ να σκέφτομαι όπως αυτός. Ακριβώς το πώς συμβαίνει αυτό, δεν είμαι βέβαιος, […] Εάν υπάρχει μια μέντιουμ πλευρά σε αυτό, δεν θα πω και όχι.

O Ford από το Mindhunter και ο John Douglas όπου βασίστηκε ο χαρακτήρας

Όταν ήμουν 14 χρονών και διάβασα τα πρώτα βιβλία του Φρόιντ στην καταπληκτική βιβλιοθήκη του Αθλητικού Γυμνασίου Δράμας, πίστευα ακριβώς αυτό: ότι όταν σπουδάσω Ψυχολογία θα μπορώ να κατανοήσω τη συμπεριφορά μου και τη συμπεριφορά των άλλων, ακόμη και να προβλέψω τι θα κάνει ο άλλος.

Ήμουν 14 και άλλαξαν πολλά από τότε. Σπουδές στο πεδίο, διάφορα βιβλία και φυσικά κατανόηση της επιστημονικής μεθόδου, αλλά και της φύσης της Επιστήμης της Ψυχολογίας.

Οι κλάδοι της είναι δεκάδες. Με μια πρόχειρη ματιά μπορείς να δεις ότι ο κλάδος της Ψυχολογίας της Προσωπικότητας έχει τις: Ψυχοδυναμικές θεωρίες, Συμπεριφοριστικές θεωρίες (ή θεωρίες μάθησης), Ανθρωπιστικές/Υπαρξιστικές θεωρίες, Μορφολογική Προσέγγιση ή Θεωρία Gestalt, Μοντέλο της Συμβατότητας, Θεωρίες χαρακτηριστικών & παραγόντων, Βιολογικό μοντέλο, Συστημική προσέγγιση και τη Συνθετική προσέγγιση.

Όσοι ασχολούνται με το profiling σε σειρές ή στην πραγματικότητα δεν ακουμπάνε καν τα πάνω πάνω της Ψυχαναλυτικής θεωρίας του Φρόιντ.

Επιπλέον, δεν εφαρμόζουν επιστημονικές μεθόδους. Δεν κάνουν σταθερές συνεδρίες με κάποιο υποκείμενο, ούτε πειράματα και έρευνες τα οποία σχεδιάζονται με επιστημονική μεθοδολογία, με επαναλήψεις και σωστό δείγμα. Δεν έχουν στατιστικά.

Dennis Rader — The ‘BTK’ Killer 

Οι profilers προσπάθησαν να εξετάσουν σκηνές δολοφονιών, να μιλήσουν με τους serial killers, να κάνουν αντιστοιχήσεις, ομαδοποιήσεις και να φτιάξουν κουτάκια. Οι μεγάλες ταμπέλες που δημιούργησαν είναι οι Οργανωμένοι (Organised) και Αποδιοργανωμένοι (Disorganized) δράστες. Ο πρώτος θα είναι έξυπνος και χαρισματικός. Θα μελετήσει το έγκλημα του και θα είναι άριστος στην εκτέλεση της φαντασίωσης. Ο δεύτερος θα κάνει επικίνδυνες κινήσεις, θα χτυπήσει αυθόρμητα το θύμα, θα αφήσει ένα κατακρεουργημένο σώμα και στη σκηνή του εγκλήματος θα γίνεται χαμός.

Από εκεί και πέρα γεμίζουν τα κενά που αφήνουν αυτές οι δύο μεγάλες κατηγορίες με κουτάκια:
Eίναι βιαστής; μάλλον είναι control freak!
Είναι το θύμα μεγάλης ηλικίας, mommy issues!
Και ούτω καθεξής…

Κάπως έτσι φτιάχνεται σιγά σιγά ένα εγχειρίδιο ώστε βλέποντας μια σκηνή να βγει ένα προφίλ κι αυτό το προφίλ να βοηθήσει τους αστυνομικούς να βρουν τον δράστη. Με το profiling λοιπόν να εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες θα περίμενε κανείς να υπάρχουν νούμερα που μπορούν να αποδείξουν την αποτελεσματικότητά του.

Nope! Στα μέσα του 90′ το Βρετανικό Υπουργείο Εσωτερικών έκανε μία ανάλυση 184 φόνων στις οποίες χρησιμοποιήθηκε profiling και είδε ότι το προφίλ ήταν ακριβές σε 5. Αποτελεσματικότητα 2.7%

Έπειτα, το Πανεπιστήμιο του Liverpool προσπάθησε να τσεκάρει αν οι προβλέψεις χαρακτηριστικών πέφτουν μέσα. Αν τα στοιχεία δείχνουν αποδιοργανωμένο ή οργανωμένο δράστη τότε σίγουρα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο. Αυτό που το πανεπιστήμιο παρατήρησε ήταν ότι κάθε δράστης είχε έναν συνδυασμό χαρακτηριστικών.

Το γεγονός είναι ότι διάφοροι παραβάτες μπορούν να παρουσιάσουν τις ίδιες συμπεριφορές για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Brent Turvey, forensic scientist

Η όλη φάση είναι πολύ πιο περίπλοκη απ’ ότι το F.B.I. φαντάζεται.

Laurence Alison, one of the leaders of the University of Liverpool group

Είναι σχεδόν αστείο να διαβάζεις το πως γράφονται τα προφίλ. Στον τρόπο που συντάσσονται μπορείς να δεις και για ποιο λόγο συνεχίζουν να υπάρχουν. Η Laurence Alison (πανεπιστήμιο του Liverpool ανέλυσε διάφορα προφίλ πρόταση πρόταση και πρόσεξε ότι έμοιαζαν πολύ με προβλέψεις μιας άλλης ομάδας τσαρλατάνων. Η μεθοδολογία κοινή: δίνε στο άτομο ένα χαρακτηριστικό αλλά και το αντίθετό του. Να είσαι ασαφής και να μιλάς γενικευμένα. Οι Αστρολόγοι κάνουν αυτό ακριβώς. Παρακάτω θα διαβάσεις το σύνολο των στοιχείων που έδωσε ο Jon Douglas στην αστυνομία για τον δολοφόνο BTK:

Ψάξτε για έναν Αμερικάνο άντρα με πιθανή σύνδεση με το στρατό. Το IQ του θα είναι πάνω από 105. Θα του αρέσει να αυνανίζεσαι και θα είναι απόμακρος και εγωιστής στο κρεβάτι. Θα οδηγάει ένα αξιοπρεπές αυτοκίνητο. Θα είναι ένα άτομο που ζει τη στιγμή. Δεν θα είναι άνετος με τις γυναίκες, αλλά μπορεί να έχει γυναίκες φίλες. Θα είναι ένας μοναχικός λύκος, αλλά θα είναι σε θέση να λειτουργήσει ομαλά σε κοινωνικές περιστάσεις. Δεν θα έχει παντρευτεί ποτέ, θα είναι χωρισμένος ή παντρεμένος κι αν παντρεύτηκε η σύζυγός του θα είναι νεαρή ή μεγαλύτερη. Μπορεί να ανήκει στην κατώτερη τάξη, μεσαία τάξη ή ανώτερη τάξη.

Βοηθητικό;

Ο Dr Brussels έκανε κάτι ακόμα καλύτερο και έγραψε ότι ήθελε στο βιβλίο του. Στην πραγματικότητα, έστειλε την αστυνομία να ψάχνει αρκετό καιρό σε μία τελείως διαφορετική πόλη, τους είπε ότι ο δράστης θα έχει ουλή στο πρόσωπο (ο Metesky/Mad Bomber δεν είχε), τους είπε να ψάχνουν για κάποιον με νυχτερινή δουλειά (ήταν άνεργος), τους είπε να ψάχνουν κάποιον στα 40 του (έκλεινε τα 50). Ποτέ δεν τους είπε ότι θα είναι Σλάβος, αλλά υποστήριζε ότι μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε στη Γερμανία, κάτι που ο ίδιος ο Metesky κορόιδεψε σε γράμμα του στο περιοδικό Journal American μέσα από τη φυλακή!

Το 1957 μια γυναίκα ονόματι Alice Kelly ψάχνοντας τα αρχεία της Con-Ed βρήκε γράμματα προς την εταιρεία από τις αρχές του 30′ όπου ένας υπάλληλος έγραφε ότι “θα πάρει τη δικαιοσύνη στα χέρια” του. Ο αποστολέας ήταν ο George Metesky

Πριν μερικούς μήνες ο Έλληνας profiler απο τα lidl, Θάνος Ασκητής είπε για τον Κύπριο δολοφόνο:

«Πρέπει να έχουμε ως δεδομένο ότι ο 35χρονος ήταν σαδιστής, ερχόταν σε ηδονή με τη διάπραξη των φόνων. Ως εκ τούτου, επέλεγε φυλές που έχουν τα χαρακτηριστικά της υποταγής και της υπηρεσίας. Οι Φιλιππινέζες έχουν αυτό το χαρακτηριστικό. Εκ γενετής, οι πλείστες γυναίκες αυτής της φυλής κουβαλούν μαζί τους αυτό το χαρακτηριστικό, της υποταγής και της υπηρεσίας».

H Ψυχολογία είναι μια επιστήμη που βασίζεται στο να ακούς. Να δημιουργείς ένα πλαίσιο ασφάλειας ώστε το άτομο να ερμηνεύσει μόνο του τον εαυτό του. Η εσφαλμένη μεν, άκρως γοητευτική δε παρουσίαση της ψυχολογίας, αλλά και των profilers από τα media για να αποκτήσουν φήμη, πελατάκια και χρήμα δημιουργεί όλο και περισσότερους παπατζήδες. O ψυχολόγος πρέπει να είναι ταπεινός, να αποδεχθεί ότι δεν θα σώσει κανέναν. Θα είναι δίπλα σε ανθρώπους που θα σώσουν ή θα ερμηνεύσουν τον εαυτό τους μόνοι τους. Με καθοδήγηση. Όχι με ερμηνείες και αστρολογικού τύπου προβλέψεις…

Κάποιος σαν τον Ασκητή που δίνει εκ γενετής χαρακτηριστικά σε όλες τις γυναίκες μιας χώρας είναι εκτός από κακός επαγγελματίας, ρατσιστής και σεξιστής.

Με αυτά στο μυαλό, αναγνωρίζοντας τις τρομερές ερμηνείες των ηθοποιών και την ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο Fincher, αλλά κι ένα δάκρυ για το πως κατακρεουργείται μια ολόκληρη επιστήμη στον βωμό του entertainment, θα απολαύσω τον δεύτερο κύκλο του Mindhunter.

Αυτό το άρθρο εμπνεύστηκε και πήρε στοιχεία από το άρθρο: Dangerous Minds: Criminal profiling made easy.



Monkey Bros Radio

Tune in || Trip Out

Current track

Title

Artist