Κοινωνιολογία και κοινωνικές επιστήμες – Μια απλή απάντηση στο τι είναι τι.

Η κοινωνιολογία λοιπόν, μελετά την κοινωνία, τα σύνολα ατόμων (ομάδες) και τις αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν μεταξύ τους. Αντικείμενό της είναι η συμπεριφορά όλων των κοινωνικών όντων και σαν επιστήμη καλύπτει ένα μεγάλο εύρος που εκτείνεται από την ανάλυση απλών καθημερινών συναναστροφών, έως και την διερεύνηση παγκόσμιων κοινωνικών διαδικασιών.

Η ψυχολογία από την άλλη πλευρά είναι επιστήμη που ασχολείται με τις ανθρώπινες συμπεριφορές αλλά και με τις λειτουργίες του οργανισμού που σχετίζονται με τη συμπεριφορά. Η κοινωνιολογία και η ψυχολογία έχουν κατά κύριο λόγο συγκρουσιακό χαρακτήρα. Κοινή διέξοδος αποτελεί η κοινωνική ψυχολογία η οποία επικεντρώνεται στην αλληλεπίδραση ατόμου και κοινωνικού περιβάλλοντος. Η κοινωνική ψυχολογία διαφέρει από την ατομική ψυχολογία ως προς το ότι αποβλέπει να εξηγήσει την κοινωνική συμπεριφορά. 

Η ανθρωπολογία τώρα, είναι η επιστήμη μελέτης των ανθρώπινων πολιτισμών. Οι ανθρωπολόγοι διερευνούν τις διαφορετικές μορφές της ανθρώπινης ύπαρξης και στοχεύουν στη πλήρη περιγραφή των πολιτισμικών και κοινωνικών φαινομένων.

Τέλος, η κοινωνική εργασία είναι η επιστήμη αυτή που διαμορφώθηκε μέσω όλων των υπολοίπων κοινωνικών επιστημών, κοινωνιολογίας, ανθρωπολογίας, ψυχολογίας, αλλά και νομικής, οικονομίας, φιλοσοφίας κ.τ.λ.και έχει βασικά πολιτικό χαρακτήρα. Οι κοινωνικοί λειτουργοί επικεντρώνονται στην επίλυση διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων σε υποστηρικτικό, συμβουλευτικό και θεραπευτικό επίπεδο.

Οι διαφορές μεταξύ των τριών πρώτων επιστημών φαίνεται να είναι αρκετά διακριτές, ενώ η κοινωνική εργασία συνοψίζει και ουσιαστικά κάνει πράξη το θεωρητικό κομμάτι όλων των υπολοίπων. Οι κοινωνικές επιστήμες -που δεν είναι μονάχα οι παραπάνω που αναπτύχθηκαν αλλά μπορεί να περιέχουν ακόμα και την γεωγραφία και την οικονομία- , στοχεύουν στην βελτιστοποίηση των σχέσεων καιγενικότερα της ζωής μέσω της ανάλυσης ανθρώπινης και κοινωνικής συμπεριφοράς, αλλά και την ιστορική καταγραφή τους.

Η κοινωνιολογία θεωρείται πως είναι η πρωτότυπη επιστήμη της κοινωνίας εκφρασμένη κυρίως από τον Durkheim, ενώ η ανθρωπολογία εμπεριέχεται περισσότερο στο πεδίο των ανθρωπιστικών σπουδών. Η θέση της ψυχολογίας στο κλάδο των κοινωνικών επιστημών αμφισβητείτε από πολλούς ενώ μάλιστα ο Compte, αρνείται την επιστημονικότητα του κλάδου γενικότερα και διατυπώνει αυστηρή κριτική εναντίον της.

Ας προσπαθήσουμε να δούμε τις διαφορές των παραπάνω επιστημών μέσα από ένα παράδειγμα. Πως θα έβλεπε ο κοινωνιολόγος, ο ανθρωπολόγος και ο ψυχολόγος ένα κοινό συμβάν και πως θα προσπαθούσαν να το εξηγήσουν με βάση τις θεωρίες της επιστήμης τους;

Ας υποθέσουμε πως το συμβάν που μελετάμε είναι μια δολοφονία στο χώρο εργασίας. Ο ψυχολόγος θα εξετάσει τους παράγοντες της προσωπικότητας που οδήγησαν το συγκεκριμένο άτομο στο να διαπράξει τη δολοφονία. Τους βιολογικούς παράγοντες δηλαδή, και τις προηγούμενες εμπειρίες κατά την διάρκεια της παραμονής του στο εν λόγω εργασιακό περιβάλλον. Ο κοινωνιολόγος από την άλλη, θα προσπαθήσει να βρει όλους αυτούς τους κοινούς κοινωνιολογικούς παράγοντες που έχουν τα άτομα τα οποία έχουν διαπράξει δολοφονία στο χώρο εργασίας. Εάν δηλαδή τα άτομα αυτά έχουν γενικά χαμηλή αυτοπεποίθηση, παρενοχλούνται κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, είναι μοναχικοί κ.τ.λ. Τέλος, ο ανθρωπολόγος θα ενδιαφερόταν να εξετάσει ποιες ήταν οι αξίες της κουλτούρας μέσα στην οποία μεγάλωσε και αργότερα δούλεψε το άτομο. Εάν για παράδειγμα η κουλτούρα του τόπου του προβάλει συχνά τέτοιες εικόνες βίας (ΜΜΕ, videogames κ.τ.λ.).

Εάν ακόμη δεν σου είναι ξεκάθαρη η θέση και η συμβολή της καθεμιάς από τις κοινωνικές επιστήμες, δες το βίντεο που ακολουθεί και βάλε ένα τέλος μέσα σου στη σύγχυση που επικρατεί στο θέμα αυτό.